Według polskich przepisów prawo pierwokupu, czyli zastrzeżenie pierwszeństwa zakupu w określonych sytuacjach przysługuje kilku podmiotom. W poprzednich publikacjach omawiałem ten temat pod kątem gmin oraz Skarbu Państwa. Tym razem na tapetę weźmiemy prawo pierwokupu przysługujące Lasom Państwowym.
Prawo pierwokupu przysługujące Lasom Państwowym
Kwestię pierwokupu realizowanego przez Lasy Państwowe w imieniu skarbu państwa reguluje artykuł 37 ustawy o lasach, która obowiązuje od 30 kwietnia 2016 r. Przepis ten stanowi, że podmiot ten może realizować swoje uprawnienie w trzech przypadkach:
- gdy grunt jest oznaczony jako las w ewidencji gruntów i budynków,
- gdy grunt jest przeznaczony do zalesienia określonego w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,
- gdy nieruchomość jest objęta uproszczonym planem urządzenia lasu.
W przypadku, gdy omawiane prawo przysługuje kilku podmiotom, a grunt oznaczony jest jako las, to Lasy Państwowe mają pierwszeństwo przed pozostałymi.
Na przykład, jeśli przedmiotem sprzedaży jest nieruchomość rolna, której część jest przeznaczona pod zalesienie lub stanowi las, prawo pierwokupu również przysługuje Lasom Państwowym. Dopiero w dalszej kolejności Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa (przypadki, w których to KOWR ma prawo pierwokupu, omówię w kolejnej publikacji).
Kiedy grunt jest lasem — definicja lasu
Kiedy zatem mówimy o lesie pod kątem pierwokupu?
Zgodnie z ustawą las to grunt o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) – drzewami i krzewami oraz runem leśnym – lub przejściowo jej pozbawiony:
- przeznaczony do produkcji leśnej lub
- stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego lub
- wpisany do rejestru zabytków;
Lasem jest również grunt związany z gospodarką leśną, zajęty pod wykorzystywane dla potrzeb gospodarki leśnej: budynki i budowle, urządzenia melioracji wodnych, linie podziału przestrzennego lasu, drogi leśne, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki leśne, miejsca składowania drewna, a także wykorzystywany na parkingi leśne i urządzenia turystyczne.
Wyjątki od prawa pierwokupu
Wspomniana wyżej ustawa o lasach reguluje także przypadki, w których prawo pierwokupu nie przysługuje Lasom Państwowym. Dotyczy to sytuacji:
- w których nabywcą nieruchomości jest małżonek, krewni lub powinowaci w linii prostej, krewni lub powinowaci w linii bocznej, osoba związana ze zbywcą z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli oraz jednostka samorządu terytorialnego,
- w której mamy do czynienia z dziedziczeniem,
- zbycia gospodarstwa rolnego (czyli gruntów rolnych wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego).
Zakup nieruchomości z prawem pierwokupu dla Lasów Państwowych
Jak zatem wygląda proces zakupu nieruchomości, która według powyższych definicji, choćby w niewielkim fragmencie, jest lasem?
W pierwszym etapie podpisujesz u notariusza umowę warunkową. Zgodnie z ustawą notariusz ma obowiązek niezwłocznego poinformowania o jej treści nadleśnictwa właściwego dla miejsca położenia gruntu. Następnie nadleśniczy może skorzystać z prawa pierwokupu w terminie 30 dni od otrzymania zawiadomienia.
Jeśli Nadleśnictwo zdecyduje się skorzystać z uprawnienia, w ciągu 10 dni występuje o zgodę do Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych. Po jej uzyskaniu zaś Lasy Państwowe wykonują prawo pierwokupu przez złożenie oświadczenia w formie aktu notarialnego u notariusza, który wcześniej powiadomił tę instytucję o umowie warunkowej. Jeśli jest to niemożliwe lub wystąpią poważne trudności, oświadczenie może być złożone u innego notariusza.
Następnie Dyrektor Generalny ogłasza skorzystanie z prawa pierwokupu w Biuletynie Informacji Publicznej wraz z informacją o lokalizacji nabytego gruntu i jego cenie.
Jeśli zaś Lasy Państwowe nie skorzystają z prawa pierwokupu w ciągu ustawowych 30 dni, strony przystępują do podpisania u notariusza umowy właściwej.
Pamiętaj, jeżeli nadleśniczy nie zostanie powiadomiony o zawarciu przez ciebie umowy sprzedaży gruntu, będzie ona nieważna. Co istotne, nie ma tu również przedawnienia.
Po jakiej cenie Lasy Państwowe nabywają grunt?
Co do zasady jest to cena określona przez sprzedającego w umowie pomiędzy stronami. Jeżeli jednak nadleśniczy uzna, że stawka ta rażąco odbiega od wartości gruntu, ma prawo wystąpić do sądu o ustalenie ceny przez rzeczoznawcę majątkowego.
Prawo pierwokupu gruntów przez Lasy Państwowe budzi sporo kontrowersji, głównie z uwagi na zapisy ustawy. W praktyce nierzadko zdarza się, że dana działka w praktyce jest terenem budowlanym, a od wielu lat jej fragment jest oznaczony jako grunt leśny. Ponadto bywa, że Lasy Państwowe kwestionują ceny gruntów i finalnie nabywają je po cenach niższych niż te zawarte w umowie, co jest uznawane za skrajnie niekorzystne dla pierwotnego właściciela nieruchomości. Mimo że temat ten co jakiś czas pojawia się w mediach i interpelacjach poselskich, na tę chwilę przepisy obowiązują w dotychczasowym kształcie.
Czy spotkałeś się ze skorzystaniem z prawa pierwokupu przez nadleśniczego w twojej okolicy? Zapraszam do dyskusji w komentarzach.
